134 kişilik personelin hizmet verdiği ‘İvan Vazov’ Milli Kütüphanesinde yaklaşık 1 milyon 500 bin eser bulunmakta. Kütüphane 1886 yılından beri üç kıta ve 11 ülkeden yaklaşık 20 kütüphane ile işbirliği yapıyor. Milli Kütüphane binası yönetim bürolarını, genel ve özel amaçlı okuma salonları, grup çalışma odaları, güzel sanatlarla ilgili çalışma odaları, havalandırma ve alarm donanımlı depolar içermektedir. Aynı zamanda yeni binada; Bilgi İşlem Merkezi ve Okuyucu Merkezi, Kitap Pataloji ve Restorasyon Laboratuarı, Peryodik Yayınlar ve Yeni Kitap Temini, Özel Eserler ve Elektronik Katalog bölümleri hizmet vermektedir.
Aguşevi Kütüphanesi
Serginin ilgi odağı Aguşevi Kütüphanesi eserleri toldu. Bunlar 19 yy.– 20 yy. başlarına kadar Smolyan bölgesindeki yaşamı içeren zengin bir kitap arşivi. Rivayetlere göre Aguş sülalesinin soyu yeniçeri olup Osmanlı’da önemli mevkilerde görev yaptığı söyleniyor. 1840 yılında İstanbul’dan Smolyan’a (Ahı Çelebi) bölge yönetici olarak gönderilen Aguş Aga’nın oğulları Salih, Hüseyin ve Arif, zamanla babalarının vazifesini devam ettirir ve bölgenin zenginleri olur. Aguşların sülalesi uzun yıllar bölgeyi Aguş konaklarının bulunduğu Tozburun’dan idare eder. Komünist rejim 1950 yılında Aguş Kütüphanesinde bulunan kitapları Smolyan merkezine atar ve Aguş sülalesini sürgüne gönderir. Bazı ‘düşünceli parti adamları’ kitapların tarihi bir zenginlik olduğunu farkeder ve kitaplar Sofya ve Plovdiv kütüphanelerine kazandırılır. Böylece tarihi bir kültür zenginliği kurtulmuş olur ve arşiv evrakları, 93 el yazması kitap ile 400 basma kitap Plovdiv Kütüphane’si arşivine eklenir.
‘Osmanlı giysileri’ Eseri
‘Osmanlı giysileri’ eserinin yazarı Arif Paşa olup, eser 1864 yılında yayınlanmıştır. Kitabın çizimleri ise Bulgar Uyanış dönemi ressamı Nikolay Pavloviç tarafından yapılmış. Kitabın önsözünde Arif Paşa, bu eseri 25 yıl içinde hazırladığını ve gelecek nesillere Osmanlı döneminin giysilerini ve özelliklerini aktarmak amaçlı yazdığını belirtiyor. Eserde, XIII yy. ‘dan Sultan II. Mahmud’un reformları başlattığı XIX yy. başlarına kadar kullanılan Osmanlı giysilerin anlatılyor. Arif Paşa’nın eseri tarihi, kültürel ve sanat değeri bulunmaktadır. Eser 1911 yılında kütüphane için satın alınır ve Bulgaristan’da başka bir nüshası bulunmamaktadır. Eser, kütüphanenin Özel Yayınlar Bölümü’nde yer almaktadır.
Peryodik Yayınlar ve Kitap Temini
İki bölümden oluşan bu birimde, hızlı bir çalışma yapılıyor. Kütüphane için yılda 13 bin yeni kitap temin ediliyor. Bağış, satın alma, depozito gibi değişik şekillerde büyük yayın kuruluşlarından ve kitapçılardan kitaplar temin ediliyor. Rusya, Amerika, Almanya, Ukrayna, Makedonya gibi ülkelerin milli kütüphanelerinin işbirliği ile de kitap işbirliği gerçekleştiriliyor. Sektörde çalışan görevliler Bulgarca, Rusça ve Latince olmak üzere üç tür Peryodik yayınları takip ediyor. Şu anda ise Bulgarca peryodik yayınlarının elektronik katoloğu çalışmaları yapılmaktadır.
Özel Yayınlar Bölümü
Kütüphanenin kuruluşuyla paralel olarak el yazması kitaplar, Bulgar tarih arşivi, kıymetli eserler, portre ve fotoğraflar temin edilmeye başlanıyor. 1949 yılında ise bu eserler Özel Yayınlar Bölümü’ne devrediliyor. El yazması eserler bölümünde XII yy.– XVII yy. ait Islav ve yabancı eserler olmak üzere toplam 360 eser bulunmkata. Bu eserler pergament kağıdı ve kağıt üzerine yazılmış tarihi eserlerdir. Bulgar Tarih Arşivi bölümünde ise XII yy.– XX yy. ait toplam 11 bin döküman bulunmaktadır. Bulgar Uyanış dönemi eserleri bölümünde ise 3 bin 500 eser bulunmaktadır. Bu eserler 1806–1878 döneminde yayınlanmış eserleri içermektedir.
Kütüphane Tarihi
Plovdiv ‘İvan Vazov’ Milli Kütüphanesi Bulgaristan’ın ikinci büyüklükteki kütüphanesi olup kuruluş çalışmaları 1879 yılında öğretmen ve Bulgar aydını olan Yoakim Gruev tarafından Doğu Rumeli’nin Milli Aydınlık Dairesi’ne bağlı bir kitap şubesi olarak başlar. Kütüphanenin ilk eserleri olan ‘Venelinov’un eserleri’ ise 1876 yılında Odesa’dan getirilmiş. 1881 yılında Doğu Rumeli bölge toplantısında ‘Yayın özgürlüğü’ kanunu kabul edilir. Bu kanuna göre Plovdiv ve Rumeli’nin diğer şehirlerinde yayınlanan kitaplardan ikişer adet kitabın kütüphaneye bağışlanması gerekiyor. Böylece Plovdiv kütüphanesi 1885 yılına kadar Güney Bulgaristan’ın milli arşivini barındırıyor. 1885 yılında Doğu Rumeli ve Bulgaristan Prensliği’nin birleşmesinden sonra kütüphane eğitim ve kültür geleneğine devam ediyor. Kütüphanenin ilk yıllardaki gelişimi için Petko Karavelov, İvan Vazov, Konsatantin Veliçkov, Zahari Stoyanov, P. R. Slaveykov gibi ünlü yazar ve aydınlar büyük gayret göstermiştir.
Bulgaristan’ın birleşmesinin imzalandığı Tarih Müzesin’de uzun yıllar hizmet veren kütüphane 1974 yılında yeni binasına kavuştu.
