BULGARİSTANDA   OSMANLI   MİMARİSİ

Bulgaristan  Balkan çoğrafiyası olan ülke olmakla beraber,Osmanlı hükümdarlığında

 Mimari kültüe eserleri bakımından  en zengin bölğelerden biridir.Bu nedeanlede    Osmanlının 132 yıldır  ayrıldığı bu topraklada  kendini  günümüze kadar  koruyan  birçok  mimari kültür  ve tarihi eserlerimiz vardır.Bulgaristanda yaşayan Türkler ve Müslümanlar bu

Güzelim  toprakların   nişanesi ve varlığı olmakla  bizim  öz ve öz  neslimizdir  soyumuzdur.

Türkçr Dlimiz, Dinimiz,Basınımız, Edebiyatımız, kültürümüz ve egitim birliğimiz Balkanlarda olduğu kadar Bulgaristanda milli kültür varlığımızın  milli ruhun gıdası olmakla birlikte gelenek, görenek, örf ve adetlerimizin bütünüyle beraberlik içinde  bölünmez bir bütün olmakla birlikte bölünmeden, ayrıtırmadan, TARİHİMİZİN  MİLLİ KÜLTÜREL MİRASIMIZIN KÖKENİNİ  TEMSİL ETMEKTEDİR. Balkanoloji  merkezi olarak  bunları tamamen araştırarak elde ettiğimiz bulguları ve tespitleri Balkan ve Rumeli vatandaşımıza tanıtmak için Planlı , projeli    bir şekilde  envanterini çıkarıp  Balkan MİMARİ ESERLERİNİN Arşivini yapabilmektir. Bu konuda da hayli bir mesafe alınmıştır.

Balkanoloji olarak Bulgaristan MİMARİ  KÜLTÜR ESERLERİNLE İLĞİLİ  BİRÇOK 

Bilğiye, resime, tarihi belğeye,  vesikaya  ulaşarak  bu ğüne kadar 30 çilt dokuatasyon hazırlayarak   arşifimize sunmuş bulunmaktayız. Balkanoloji araştırmasının genelmesi  şöyle devam etmektedir  sırasınça şehir ve köylerimizdeki  Tarihi kültürel  mimari eserlerimiz.

1/Aydos-Osmanlı vakfı olarak şehirde ve köylerinde olak üzere75 eser blinmektedir.

2/-Balçık şehri toplam Osmanlı vakıf eseri55 adet imiş  bu ğün  kalan 6 eser.

3/-Tekke köyde  Akyazılı  Sultan Türbesi ve zaviyesi hala ayakta durmaktadır.

4/-Ahyolu –Gürgen köyünde   güzel bir çami olmakla  birçok tarihi  ev ve yapı vardır.

5/-Svilengrad-şehrinde1 cami, 1 köprü,1 tarihi yapı    Camisi yıkılmış, kalesi harabeliktir.

6/-Eskizagra-şeheinde 17cami,41 okul,5 hamam,5 han,1 bira  fabrikası, 1 ayazması, köşkl-ev.

7/-Plovdif-filibede53 camitoplam145 eser,Osmanlı vakfı varmış.

8/- Markova köy camisi  muhteşe imiş

9/ Şahin köyde  güzel ir cami ve evler-konaklar.

10/-Konuş köyünde  ünlü cami-1 han1 türbe,1 köprü varmış. Evler-konaklar-idari yapılar.

11/Haskova ehrinde 1 cami, 2 imaret,1 hamam,1 kervansarayı,1 hamam, 1 eski cami.

12/-Kırdjali şehrinde- 1 TÜRBE ANITI- 1 CAMİ, 1 MEDERESE, konak ve evler.köprü.

13/Samokof şehrinde  Çami,  çeşme,  kabristanlık, köprü ve idari yapı ev- konaklar.

14/İhtiman şehri 1 İMARET CAMİ, İ KÖPRÜ, 1 MEDERESE,  EVLER VE KONAKLAR.

15/-Smolen/paşmaklıda  muhteşem konaklar ve evler,   idari yapılar,  camiler, köprü ve  köşk.

16/Pazarjık 51 cami 1 ayakta  paşa cami evler, konaklar, köprü, saatkulesi kervansarayı v.s.

17/Sofya şehrinde 83 cami 7 mederese,19 okul,18 imaret,13han,11hamam,2 köprü, v.s.

18/-Orhaniye güzel eski bir türk şehri  ve evleri, konakları, camisi yıkılmış, köprü vetarihi.

19/Küstendil   Camileri, 2 köprüsü  Ev ve Konakları,  han ve hamamları köşkleri   mimarisi.

20/Karlova şehri 1 çeşmesi , 1 köprüsü,1 camisi1 fırını, evleri, 1 çeşmesi,  konakları v.s.

21/-Kalofer  paşa Bulgarların  yeri olup tarihi ev ve konakları1 çeşme, 1 köprü,1 kulesi v.s.

22/Kazanlık şehri türktür.1 çeşme, 1 köprü, 1 cami, 1 Türbe6 okul,25 evi5 konagı1 şehitliği.

23/Vidin Osmanpazvantoğlunun kalesidir. 1 şehitlik 90 vakıf eseri 51 camisi,1 kalesi,1 kütüp.

24/Vraça şehri  yıkık bir  cami 1 çeşme, 1 saat kulesi evleri konakları ve köprüsü   vardır.

25Beloğradcık  hachüseyin camisi, çeşmeleri, konak ve evleri  idari yapıları v.s. gibi.

26/PLEVEN-24 Camisi,1 türbe,1 kışla, 1 hamam 2 okul, 1 mrderese,1 kale, evler ve konaklar.

27/- Nikopol-Niğbolu15 cami 1 kale, türbe,1 tabya,1 köprü,  evler- konaklar hamamlar. 1 han.

28/Siviştov şehri 2 cami,/24/ 1 kale 1 saat kulesiAtpazarı cami1566/ulucami1877 yapımı.30 e.

29/Yanbolu50 VAKIF ESERİ VARMIŞ18 CAMİ3 mederese11okul,1 bedesten,1 kr.saray.

30/-Harmanlı  1 cami 1 köprü   1 saat kulesi Dükkanları, çeşmesi   ev ve konakları.Rüştiyesi.

31/Yeni zağra 3 cami,1 köprü, 1 hamamı 1 hanı,  okulu,  evleri ve konakları v.s. gibi.

32/Russe-Ruscuk-95 vakıf eseri35 cami/2/cami köprü evler, paşa sarayı, konak ve evleri gibi.

33/Razgrad/ Hazerğrad-42 eser vakı-13 cami/2/1 müftülük, 1 kültüe evi,  2 köprü,edari yapı.

34/İsperih 2 CAMİSİ 1 DEMİRBABA TÜRBESİ,  IDARİ YAPILARI-EV –KONAKLAR.

35/Kubrat/Balbunlar  1 canisi  1 saat kulesi,  idari yapılar  evler ve konaklar okulu v.s. gibi

36/ Tutrakan  2 camisi 1 softa baba Türbesi   okuları, çeşmeleri,  ev ve konakları v.s. gibi.

37Silistre şehrinde 32 cami- 40  okul, 4 mederese, 1 şehitlik,1 kale-tabya saray-konak-ev.

38/-Şumnu şehrinde 63cami köylerinle130 cami 1 müftülük,2 köprü,1 saat kulesi, 1 bedesten.

39/Yeni Pazar  şehri türk olup ruştiyesi, 3 camisi, köprüsü,  ev- konak   idari binaları v.s..

40Hacıoğlu pazarçık  CAMİLERİ, CEŞMELERİ ÇARŞISI, Dükkanları,  saat kulesi parkı.

41/-Varna 26 camide  kalan 3 cami  1 saat kulesi, 1 demiryolu garı,  idari yapıları, konak-evi.

42/Pravadı şehri 1 cami  1 kale, 1 köprü   idari binalar  tarihi mekanlar-ev-konak gibi.

İşte böyle   sırasınça uzayıp gitmektedie Bulgaristan şehirlerindeki  Osmanlı mimari yapıları

 Ve kültürel zenginliklerimiz. Balkanoloji araştırmalarınagöre   Yonus Emre  Deliormana geldi.Oğuz Türklerini bularak tanıdı. Hiçte karamsar olmadı. Manasta yokuşu gördü

Aldın sesimi Deliorman dedi. Ah helalı olsun – Ne kıskanırımki – Zaten senden. Ata binen can kıskanırmı..Ben bir can kıskandığım. Bu  can dan Aç kalbini Deliormanİster düzün olayım ister yokuşun.olsun.Burada öten Bülbüller. Bende öten bülbül olayım.Ben BU SESİ Deliormanda buldum.. Bu güzel çenet deliormana canım kurban olsun size. Diyerek helalımı vermiş olaçagım.Deliormanın Şumnu  şehrinden vefat eden Ahmed  Fikri Düzen Mülkiye genel müdürlüğüne 5 yıl içindeFilibede 256 Tapu işleri kaydında Osmanlı   vakıf eserlerinin kaydını ve varlığını tespit ediyor. Kırcaai şehrinde 7 beladiye olup473 köy yerleşimi olmaka

Yalnız KIRCAALİ BELEDİYESİNE BAGLI 94 KÖY YERLEŞİMİ VARDIR. Kırcaali belediyesi  Ardino, Çabel,Çernooçene, Koşukavak, estanlı, Kirkova  olarak 7 beladiyeden oluşmaktadır.Bulgaristanın yüzde2.5 nufüs varlığını teşkil ediyor.Şehirin nufusu175275 köylerinle birlikte olmak üzere Toprak3 milyon208mk.dir.İnsanlarınyüzde 33 şehirde yüzde 67 si  köylerde oturmaktadır.Halkı Tarım ve ayvançılıkla geçinmektedir.

Kazanlık- Gül vadisi şehrlerindn olup Hristiyanı az ve Türk ve Müslümanı bol olan gül yagı çıkarılan  meşhur bir  şehirdir. Koçabalkan eteklerinde olupTunça nehri kıyısındadır. Şahir

Slivene ve karlovaya kadar uzanan vadi üzerinde bulunmaktadır. 8 cami olup bu ğün yalnız sarıçapaşa cami  ayaktadır. 1 türbesi,  2 hamamı 1 hanı, 1 gülyagı fabrikası,3 hamamı2 mederese ,2 tekkesi,1 hanı, 35 köyünde camisi olan 1060 türk evi ve çarşısı ve aslanlıçeşmesi  ve yemişler  kaplıçası ve pavel kaplıçası  burada çok ünlüdür.

Lovca şehrine gelinçe ise-  Şehir Osma nehri kıyısında olup  balkan dagı eteklerinde bulunmaktadır. 2000 türk evi 22mahlesi bunlardan 6sı Kıpti mahlesi olup 1 hristiyan mahlesi 1 yahudi mahlesi vardır. Dgeri kalan 14 mahle türk ve müslümandır.3 mederese,6 mektebi, 5 hanı7 hamanı, Hünkar camisi,   ada ve kerpiçli çamiler ünlüydü. Köprü üstündeki dükkaNLI  CARŞISI  VE KONAK VE EVLERİ  VE İDARİ YAPILARI KENDİNİkorumaktadır.

47/- Sevlievo şehriŞEHİR  Rosika deresinin kenarına kurulmuştur. Ve Rosika köprüsüde meşur olup onarım tarihi H. 1289- M-1872 yılı Eski Tuna vilayetinin selvi kazasında rosika deresinin  üzerinde bulunan bir köprüdür. 7 kemerli kargir bir köprüdür. Açıklığı- yüksekliği- ve ayakları çok iyi derecede uyğulanmıştır.Selvide 2 köprü vardır. Biri şehir içi diğeri şehir dışındadır.Rosika deresinin üzerindeki köprünün boyu 15 zira  ve genişliği5 ziradıe  her ikiside karğirdir. Selvide 10 cami, imaret,1 mederese,6 okul, 9 han,1 hamam,1 kilise,bulunuyordu.Rosika deresi üzerindeki köprüyü Selvi kaymakamı Rifat Bey tarafından 1872 yılında tadilat  ettirildi.Selvinin ünlü camileride şunlardır.ÇARŞI,,ÇOBANAGA,HACI

HÜSEYİN, ŞABANAGA, Ahmet aga cami,Albinhazan cami mederese carşı, hacı Hüseyin ölmeden önçe 2 adet köprü, kitabesi yazılı olup sene1289/1872 yazılı.

48/- Kostanest  şehrinde 3 cami3 mescit 2 mektep 1 köprü evler ve konaklar ve bazıyapı.

49/Samokof şehrinde toplam8 mesçit  ve 4 cami toplam 12 adetir.2 mederese,3 mektep,1 malkoç tekkesi, ayrıça büyük 6 karğir mimari yapı, 1 hazergan tüççar hanı, 2 hamam,120 dükkan,3 zaviye, toplam 21 cami ve mesciti olup 5 han, 1 kervansarayı,12 gözlü Ahşap karğir köprüsü, birde Sultan Murat köprüsü büyük olanı. Evler- konakları  her zaman Türk varlığının kültürlerini bizlere   elimize getirmiştir.

50/Montana  şehrinde18-19 asıra ait  camiler ve çeşmeler evler-konaklar vardır cami yıkılıyor.

51/Gabrova Tarihi Türk köprülerinle Taş çeşmelerinle,16cı yüzyıldan kalma mimari Türk evleri- konakları  kiliseleri okuları idari yapıları  meşhudur.

52/Pravest Jivkofun doğum yeri çeşmeleri tarihi evleri müzeye dönüşen konakları köprüsüv.s 

53/-Melnik şehri ezelden Türk kokarak hala eski  klasik mimarisinle ÇEŞMELERİNLE,EV-Konakları  , idari yapıları   Osmanlıyı çanlandırmaktadır.

54/Pamporova   Osmanlıdan kalma  dag  tatili merkezi olup  evleri- köşkleri- konakları çeşmeleri ünlüdür. Mimarisi hala 17çi yüzyılı bizlere yaşatmaktadır.

55/-KOOPRİVŞTİTSA ŞEHRİ TAMAMEN Türk kokmaktadır EVLERİ, KONAKLARI, SARAYLARI TÜM NMİMARİ YAPISI AYNEN  SAFRANBOLUDUR.

56/-Zlatitsa şehri AYNEN Türk evleri-konakları-köşkleri  köprüsü , çeşmeleri  v.s.

57/- Rila manastırı- burayı OSMANLI KURUP HEDİYEEDİYOR çeşmeleri konakları-evleri .58/Çiprovtsi  denen yerdeki Türk akar çeşmesi evleri ve konakları köprüsü v.s. gibi.

59/ -Strumitsa  şehrinde 3300 Türk ve müslüan olup1ci Mahmud çeşmesi,1873 kurulmuş. Çoban çeşmesi, ÇARŞI-DÜKKANLARI  TİPİK TÜRK MİMARİSİ Konak ve evlerinle.

60/Belada  -Osmanlı köprüsü Çeşmeler,EVLER VE KONAKLAR SAAT KULESİ.

                Balkanoloji araştırmasının çedveline göre

Yıl1876- 4860cami 4240 mescit4112 okul680 tekke-  2 Derği   400 kilise- Osmanlıdan.

Yıl-19003642cami  3080 mescit3286 okul476tekke  84Derği    2390kilise-Osmanlıda.

YIL-1915-2640 CAMİ1960 mesçit2932 okul350 tekkr 88 derği2955 kilise- Prenslik yılları

Yıl-1945-2050CAMİ586 MESCİT1340 OKUL184 TEKKR  105 DERĞİ3450 KİLİSE.

Yıl- 1990-1300cani  220mescit okul yok             75 tekke       dergi yok    3715 kilise Jivkofta.

YİL-2010-1660 CAMİ140 MESCİT OKUL KARMA 75TEKKE  Derği 6   3750 kilise

Balkanoloji araştırmasında yapılan çalışma ve tespitler sonuçu bizlere en büyük destek güçünü verecek olan UZMAN VE BİLİM ADAMLARIMIZ  İstanbul  ve EDİRNE, SAKARYA GİBİ Üniversiteledir. Hatta Tarihçi ve gazeteci yazar ve edebiyatcılarımızda bu konuda sevdalı olup   bize gönül bagı kurarlarsa inanıyorumki,  yaptığımız çalışma sistemimizde  günden güne daha   teferuatlı bilğilere ulaşıçagımıza hiç şüphemiz olmayaçaktır.Bizler Özel Balkanoloji araştırmacıları olarak Resmi yönden faydalana bilmek için   Devletimiz ve Türk tarih kurumu ve turizm kültür bakanlığının bu bizim çalışma sistemlerimizede  bir el atması veya herhangi bir ünüversite    kurumuna  baglanmaızı yardımçı olurlarsa  daha güzel  konuda araştırmalarımızın yapılaçagına inanmaktayız.

Karadeniz kıyı şehri Kavarnada-1 köprü-Çeşme,1 hamam, birçok Türk mimarisine ait ev ve konakların varlığı bilinmektedir.Artık hiç çekinmeden İstanbulda Resmen bir Balkan Araştırma kültür tarih merkezinin kurulması zaruriyeti doğmuştur. Bu konuya önemle   ele alarak gerekenlerin yapılması zaruriyet doğuruştur.

 

Balkanoloji başkanı Niyazi Akkılıç-Gaziosmanpaşa/ İstanbul.

niyaziakkilic@hotmail.com.tr.    +905357910694    http./balkanolojicom.tr./

http./hurbalkancom.tr.   Hürmet ve saygılarımla  srlamlar sunarım.NİYAZİ  AKKILIÇ.