yatinda en samimî, yuksek bir saheseridir".

Zagra Muftusunun Hatiralari adli eserde Ruslarin Tuna'yi gecerek ilk zaptettikleri yerlerde Turklerin katliama ugratilmasi soyle anlatilmaktadir:

"1294 hicri senesi Cumadelahiresi 1293 mali yili. Haziranin onikinci gunleri, magrur dusman Tuna'yi gecerek Zistovi'yi zapt etti. Burayi koruyan askerlerden dortyuz kadar Muslumani al kana bogdu. Ahali aglayarak saskin ve perisan yollara dusup dagildi. Yatak koyu halkini tamamini katliam ettiler. Servi ahalisi dahi Zistovililerden beter bir hâlde ninni ve turkulerle, sefkat kucaklarinda beslemekte olduklari omurlerinin meyvesi cocuklarini yollara atarak Sipka Balkanindan asip Kizanlik'a dokulduler...

Haziranin onucunde Tirnova sehrinin istilâ edildigi soylenirken, Gabrova'nin zapti haberi geldi. Kalofer ve Hayin koyu taraflarinda bazi Kazaklarin goruldugu de bildirildi. Bu haberler uzerine sehrin ileri gelenleri kacmaya karar vererek, arabalarina az bir sey yukletip, ciftlige gidecekmis gibi hazirlanmislardi. Fakat Kizanlik kazasi kaymakami Kibrisli Akif Efendi, bu haberleri livaya ve ta Yildiz'a telgrafla bildirmisti. Isin ehemmiyeti sebebiyle
Abdulhamit o gece telgrafhanede bulunmus ve Balkan havalisindeki butun muhabere memurlari da makine basinda beklemislerdi. Bunun uzerine esrafa da teminat verildi. Onlar da firar etmekten vazgectiler"....

Eski Zagra'nin dusman eline gecmesiyle etraf Turk koylerinde yagmalama, yakip yikma ve iskenceler genis boyutlara ulasiyor:

"Zagra'nin istilâsi uzerine intikamci ve yagmaci Bulgarlar, Yaka Boyu'ndaki Hriste, Kulbe, Bukumluk, Hizir Bey Canbazoren koylerine yuruyup para umduklari zengince muslumanlari iskencelerle oldurup, kadin cocuk demeyip ele gecenleri katliam eylediler! Kurtulabilenler ise cirilciplak Zagra'ya can atabilmistir.

Bukumluk Bulgarlari, yuziki muslumani bir samanliga doldurup yaktilar. Iclerinden dort tanesi yarali olarak kacip yeni Zagra'ya Rauf Pasa'ya cikmislar. Zulumden sIkâyet edip hallerini bildirmislerse de benzerleri gibi bunlar da tekdir olunarak hapsedilmislerdir. Yaralari bile sarilmadan...Zehî insaniyet!"
Zagra Muftusu'nun Hatiralari'ndan, 62-63.

***

Sayin Uyeler,

"EDEBiYATIMIZDA BALKAN TURKLERiNiN TURKiYE'YE GOCLERi" adli kitaba asagidaki linkten ulasabilirsiniz.

Yararli olduguna inandigim bir kitap, ozellikle Balkanlar'da nelerin yasandigini apacik bir sekilde anlatan bir kitap.